Samen met zomereczeem is mok één van de meest voorkomende huidziektes bij paarden (1). In tegenstelling tot zomereczeem komt mok echter juist vooral in de wintermaanden voor.

Mok: fasen en symptomen

Mok uit zich in ontstoken huid, met name in de kootholte maar kan ook hogerop voorkomen, dan wordt het meestal rasp genoemd. In het beginstadium, erythemateuze dermatitis genoemd, is er nog niet veel meer te zien dan wat rode, geïrriteerde huid. Het volgende stadium heet exsudatieve dermatitis, hier vormen zich dan korsten en kan vocht uittreden. Als de diepere huidlagen dan ook ontstoken raken (pyrudermie) worden de plekken dikker en treden onderhuidse vochtophopingen op. Vaak worden de plekken ook duidelijk pijnlijker (4).

De hoofdsymptomen zijn rode plekken, jeuk, korstjes, schilfers, kloven, soms uittredend vocht, soms onderhuidse zwellingen, soms pijn bij aanraking, bij zwaarder verloop zelfs dikke benen, kreupelheid en soms zelfs koorts (4).

Mogelijke oorzaken van mok

1. 1. Invloeden van buitenaf:
      Mok kan door verschillende oorzaken ontstaan, maar de hoofdoorzaak is altijd een verminderde weerstand van de huid tegen parasieten zoals bepaalde bacteriën, mijten of schimmels. Die verminderde weerstand kan komen doordat de huid continu vochtig is, bijvoorbeeld doordat een paard in de modder staat. Hierbij is langer behang vaak een extra factor, met name bij modder, zodat de huid eronder niet meer goed droog wordt. Maar ook te vaak wassen, vooral met shampoo die de beschermende vetlaag van de huid verwijdert of reiniging met andere producten die irriterend kunnen zijn kan een oorzaak zijn (4). Daarnaast kan zonnebrand ook de huid zo irriteren, dat mok kan ontstaan (1,4); men vermoedt dat daarom mok vaker voorkomt bij paarden met witte benen (en dus roze huid).
   2. Voeding:
      Ook voeding speelt een grote rol; een tekort aan o.a. omega-3-vetzuren (met hoge gehaltes in vers gras, maar in de winter in ruwvoer veel minder), vitamines zoals vitamine E (ook hoge gehaltes in gras, en sterk afnemende gehaltes in ruwvoer), maar ook tekorten aan mineralen zoals zink, koper en selenium kunnen ervoor zorgen dat de weerstand van de huid sterk afneemt en daardoor infecties kunnen optreden, of mijten de overhand kunnen nemen (ook tegen mijten is de eigen weerstand van het paard normaal gesproken heel effectief).
   3. Mijten, het huidbioom en andere oorzaken: Een kleinere studie vond zelfs dat bij het grootste deel van de paarden met mok in de studie mijten (chorioptes equi) het probleem waren, niet bacteriën of schimmels (2). Daarnaast vond een recente studie uit 2021 dat de huidflora (huidmicrobioom) duidelijk veranderd was bij paarden met mok. En dat met name de paarden die met antibacteriële middelen behandeld waren, de grootste veranderingen hadden in huidmicrobioom ten opzichte van andere behandelingen, wat de kans op resistente bacteriën kan verhogen (3). Daarom is als eerste stap het laten onderzoeken van huidschilfers op mijten en het op kweek zetten van de huidbacteriën (om onnodig en schadelijk gebruik van antibiotica te voorkomen) het belangrijkste. Je dierenarts is dus altijd de eerste aanspreekpersoon, ook om uit te sluiten dat het om een andere aandoening gaat zoals sarcoïden of chronisch progressief lymfoedeem (CPL).

Maatregelen ter genezing

Wat er ook gevonden wordt als oorzaak, behandeling ervan is in eerste instantie het belangrijkste. Dat betekent dat er ook minder fijne middelen (insecticiden voor mijten, bijvoorbeeld) gebruikt moeten worden, afhankelijk van de veroorzaker. Mocht er geen directe primaire oorzaak gevonden worden, zijn er gelukkig goede ondersteunende producten op de markt, zoals de anti-mok-set van BiteBack.

Daarnaast moet de oorzaak voor de verminderde huidweerstand weggenomen worden; staat je paard veel in de modder, dan moet hij ergens komen te lopen waar geen modder is, desnoods op stal (als dit geen extra stress geeft, want stress werkt ook nadelig op het immuunsysteem).

Aanpassing van de voeding in de vorm van ruwvoeranalyse en daaruit volgende passend mineralenvoer, eventueel met extra zink, koper en selenium en ook vitamine E, moet altijd overwogen worden. Zeker voor paarden die geen vers gras krijgen is ook supplementatie met omega-3-vetzuren belangrijk; als olie of als lijnzaad (bijvoorbeeld gemicroniseerd lijnzaad Pure Linseed). Een mycotoxinebinder zoals Pure Toxsorb is zeer aan te bevelen, zodat het darmmicrobioom niet extra belast wordt door mycotoxines (gifstoffen die door schimmels geproduceerd worden, en die in meer of mindere mate in bijna alle (ruw)voeders voorkomen). Een optimaal functionerend darmmicrobioom is essentieel om ook het immunsysteem optimaal te laten werken; ook hierom is een ruwvoeranalyse erg belangrijk, zodat je niet per ongeluk erg suikerrijk ruwvoer aan je paard voert, wat nadelig is voor het darmmicrobioom. Ook een probioticum zoals Pure Gut met de levende gist S. cerevisiae in de vorm van YeaSacc 1026 kan ondersteunend werken om het darmmicrobioom gezond te krijgen en kan daarmee de huid zinvol ondersteunen.

Samenvattend

De basis van een gezond paard met goed werkend immuunsysteem blijft echter veel beweging, liefst 24 uur buiten, goede kwaliteit ruwvoer, indien mogelijk onbeperkt en anders deels vervanging door stro of in slow feeders. Gecombineerd met passend mineralenvoer en eventueel een aantal supplementen zoals pre- en probiotica kun je op deze manier het lichaam de mogelijkheid bieden genoeg weerstand op te bouwen om mok te voorkomen of zelfs te genezen.

Idhuna Barelds
Biologe/Ethologe
3 december 2022

(1) https://www.horseandhound.co.uk/horse-care/vet-advice/mud-fever-7242
(2) https://ker.com/equinews/pastern-dermatitis-horses/
(3) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33830562/
(4) https://www.paardenarts.nl/kennisbank/mok-bij-paarden/