Gezond knabbelen voor paarden

Paardeneigenaars weten maar al te goed hoe graag veel paarden aan hout, bomen, struiken en takken knagen. Dat is niet altijd een teken van verveling, en bijna nooit een teken van gebrek aan voedingsstoffen. Een deel van het dieet van paarden bestaat in de natuur ook uit bomen en struiken, studies wezen uit dat het bij paarden om ongeveer 8% van het dieet gaat (2). Of dit uit noodzaak was, vanwege gebrek aan gras, of ook omdat de paarden het echt uitzochten en lekker vonden, is niet bekend.

Vooral jonge twijgen en verse schors zijn geliefd bij paarden. Schors en takken bieden extra ballaststoffen zoals de lignine wat met mate goed kan zijn voor de darmflora. Daarnaast is het ook de zoete smaak van jonge bast en takken met bladeren, vooral in het voorjaar, die paarden doet eten.

De voordelen van bomen en struiken bij paddock en weide

Nu is het in ieder geval geen slecht idee om rond en naast paddocks en weides bomen en struiken aan te planten. Deze bieden schaduw, nemen extra CO2 op, beschermen het gras tegen extreme droogte en zodra de bomen groter zijn functioneren ze op hete dagen als een airco, doordat met name loofbomen heel veel vocht verdampen. Daarnaast kunnen gesnoeide en overhangende takken een lekkere afwisseling bieden voor paarden om aan te knabbelen.

Passende vegetatie bij paddocks en weide

Echter, er zijn een behoorlijk aantal boomsoorten die meer of minder giftig zijn voor paarden. Het is dus belangrijk te bedenken welke soorten je gaat aanplanten, en ook of deze wel geschikt zijn voor je locatie (1, 3).

Als je snel een mooi bosje of boswal wilt hebben, zijn snelgroeiende, niet giftige soorten zoals elzen, berken, wilgen of populieren een goede keus. Esdoorns groeien ook snel, maar twee soorten worden ervan verdacht atypische weidemyopathie bij paarden te veroorzaken: Acer negundo (Vederesdoorn) en Acer pseudoplatanus L. (4)

Eiken zijn prachtige bomen die vooral ook veel insecten een habitat bieden, maar in grotere hoeveelheden zijn eikels en ook de schors giftig voor paarden (zie ook onze blog over eikels). Bovendien zijn ze geliefd bij de Eikenprocessierups, waarvan de haren ook voor paarden allergische reacties en/of jeuk kunnen veroorzaken.

Wat kun je beter vermijden?

Fruitbomen zijn niet aan te bevelen, gemiddeld genomen eten paarden bijvoorbeeld takken van appelbomen niet graag, maar de appels des te liever. Ook andere vruchten zoals peren, pruimen en kersen worden graag gegeten, maar bevatten veel te veel suiker en teveel pitten kunnen koliek veroorzaken; niet elk paard spuugt ze uit. Daarom zijn fruitbomen niet echt aan te bevelen, tenzij ze in de zomer en herfst afgezet worden, zodat paarden niet onbeperkt bij de vruchten kunnen komen.

Bijzonder giftig is de Robinia (Robinia pseudoacacia). Dit is op zich een prachtige, snelgroeiende boom, met bloesems die aantrekkelijk zijn voor veel insecten. Echter, alle delen zijn giftig voor paarden, ongeveer 70 gram bast kan al duidelijke klachten geven en rond 150 g wordt als dodelijk genoemd (4). Het is belangrijk te weten dat het gif niet verdwijnt als de boom gerooid wordt, een omheining uit robinia-hout (ook wel acacia genoemd) kan daarom levensgevaarlijk zijn voor paarden.

Naaldbomen zoals spar en den zijn licht giftig voor paarden, zeker gevoelige paarden of drachtige merries kunnen ernstige vergiftigingen oplopen, vooral als ze grotere hoeveelheden eten (1,3). Daarom is het beter hiervan geen takken te geven om mee te spelen, of oude kerstbomen als knabbelmateriaal te gebruiken.

Veel struiken, met name wintergroene zoals laurier, taxus, buxus en coniferen zijn giftig voor paarden. Deze struiken moeten altijd buiten bereik van paarden blijven. Maar ook veel exotische tuinplanten zoals gouden regen zijn zeer giftig. Vlier wordt door paarden niet of nauwelijks gegeten, en staat niet als giftig bekend. Deze soort kan daarom ook goed in een boswal aangeplant worden (1).

Samenvatting:

Aangezien van veel planten niet exact bekend is welke gifstoffen ze bevatten en hoeveel gevaarlijk is voor een paard, en vaak niet eens zeker te zeggen of ze giftig zijn voor paarden of niet, is het dringend aan te bevelen geen experimenten te beginnen met aanplanten of voeren van bomen en struiken. De eerstgenoemde soorten, wilg, berk, populier en els, zijn algemeen bekend en kunnen ook als knabbeltakken in de paddock opgehangen worden. Echter, let heel goed op dat je met kleine hoeveelheden begint en langzaam opbouwt, want elk paard is anders, en een allergie is nooit helemaal uit te sluiten. Het blijft absoluut belangrijk dat je paard als hoofdbestanddeel van zijn dieet voornamelijk ruwvoer in de vorm van hooi of voordroog en eventueel aangevuld met stro krijgt.

Idhuna Barelds
Biologe/ethologe
8 juni 2022

• https://www.tiergesund.de/ernaehrung/pferd/giftig-baeume/
• https://ker.com/equinews/feral-horses-eat/
• https://www.pferderevue.at/magazin/haltung_fuetterung/2017/02/aeste_und_zweigegesunderknabberspassfuerpferde.html
• https://www.paardenarts.nl/kennisbank/gevaarlijke-bomen-en-struiken/