Verharing of rui, hoe werkt dit?

In de loop van de zomer, als de dagen korter worden, gaat de vacht weer groeien, en zodra de dagen weer langer worden vallen ze weer uit. Het verschilt een beetje per paard, maar de meeste eigenaars komen in het voorjaar weer vol haren thuis van stal… In de herfst is dat een stuk minder, omdat de zomervacht veel korter is, maar het is niettemin goed te zien dat paarden deze ook verliezen.

Wat zet de rui in gang?
Temperatuur is niet de hoofdreden voor het laten groeien van een wintervacht, of het uitvallen ervan. Hoofdzakelijk bepaalt de hoeveelheid daglicht wanneer een paard zijn vacht begint te verliezen (en wanneer deze begint te groeien in de herfst). In de herfst, zodra de dagen weer korter worden, wordt de pijnappelklier gestimuleerd om meer melatonine aan te maken en de hypofyse maakt minder prolactine aan, waardoor de haar follikels gestimuleerd worden en de vacht langer wordt. In de loop van de winter al, zodra de dagen langer worden, wordt andersom de productie van melatonine lager en van prolactine hoger, zodat het paard zijn vacht gaat verliezen (1, 6).

Hoe kun je je paard tijdens de rui ondersteunen?
Om je paard te ondersteunen zo goed mogelijk en zo snel mogelijk door de vachtwisseling te komen, kun je aardig wat ondernemen. Als eerste is het goed om echt grondig en goed te poetsen; er zijn een aantal speciale borstels op de markt die extra goed losse haren verwijderen. Zo veel mogelijk en zo vaak mogelijk (zonder te overdrijven…) losse haren verwijderen helpt je paard sneller door de verharing te komen (1). Extra warmte, zoals van een extra deken, helpt niet om de vacht sneller te laten loskomen en kan juist voor huidproblemen zorgen als je paard warm en zelfs vochtig eronder wordt.

Eiwitten aanvullen?
Omdat haren uit eiwitten (keratine) bestaan, en de zomervacht ook moet aangroeien, is een dieet met voldoende eiwit belangrijk, met name in het vroege voorjaar en de herfst. Echter, omdat de verharing de stofwisseling (met name lever en ook nieren) belast, is het wel belangrijk niet teveel eiwit te voeren, omdat dit voor onnodige extra belasting zorgt van met name de nieren, maar ook de lever kan erdoor belast worden omdat er extra ammoniak geproduceerd kan worden door darmbacteriën, wat niet alleen de directe omgeving meer belast (meer schadelijk ammoniak in de stal) maar ook voor de lever schadelijk kan zijn als deze te hoge concentraties ammoniak moet verwerken (3). Daarom is het belangrijk om het ruwvoer te laten analyseren en alleen bij te lage eiwitgehaltes eiwit bij te voeren.

Vetzuren aanvullen?
Extra vetten, met name omega 3-vetzuren, kunnen ondersteunen. Ook hiervoor geldt dat teveel niet aan te raden is, omdat ook dit de lever extra kan belasten, maar in mate kan omega 3 uit bijvoorbeeld lijnzaadolie of lijnzaad zeker voordelig werken op de verharing (2).

Vitamines aanvullen?
Vitamine A is heel belangrijk voor huidgezondheid en daarmee voor een normale verharing (2). Deze vitamine is normaal gesproken voldoende mate aanwezig in ruwvoer, maar kan in ouder hooi sterk verminderd zijn. Een goede balancer zorgt meestal voor voldoende vitamine A in het dieet, zoals bijvoorbeeld de Pure Victorious Secret Balancer.
Eventueel kunnen er gedurende de verharing ook nog wat extra B-vitamines gevoerd worden; deze zitten deels in balancers, maar omdat paarden ze zelf in de darm kunnen produceren is bijvoeren normaal gesproken niet nodig. Tijdens de verharing kan het echter geen kwaad wat extra B-vitamines bij te geven, dit kan ook in de vorm van bijvoorbeeld biergist.

De lever ondersteunen?
Een bloedonderzoek wijst uit of lever en/of nieren eventueel (te) veel belast zijn. Dit ligt nooit alleen aan de verharing, maar het probleem kan wel versterkt worden in geval van – bijvoorbeeld –  aanwezigheid van mycotoxines (gif dat door schimmels in gras, hooi en ander voer geproduceerd wordt). Dit is nooit helemaal te vermijden, maar het belang van goed ruwvoer is daarmee extra duidelijk (4). Er kunnen tests gedaan worden om de gehaltes aan mycotoxines te bepalen. Is dat niet haalbaar, bijvoorbeeld door verschillende leveranciers, kun je uit voorzorg een mycotoxinebinder zoals Pure Toxsorb voeren, die in de darm de mycotoxines bindt en ervoor zorgt dat ze direct via de mest uitgescheiden worden. Om de lever extra te ondersteunen, zeker als bijvoorbeeld de leverwaarden ook verhoogd zouden zijn, is een supplement met o.a. Mariadistel (Silybum marianum) aan te bevelen. Er zijn wel maar weinig wetenschappelijke studies die een effect op de lever hebben gevonden. Daarnaast bevatten de distelzaden ook gezonde oliën die voor de huid ondersteunend kunnen zijn. Een betrouwbare bron is wel belangrijk, omdat ook Mariadistel mycotoxines kan bevatten (5).

Een compleet supplement om de stofwisseling tijdens de verharing te ondersteunen is bijvoorbeeld de Pure Gastric Detox, wat naast mycotoxinebinders ook extra gisten bevat om de darmbacteriën te ondersteunen en een extract uit Mariadistel.

Idhuna Barelds
Biologe/ethologe
maart 2023
Geactualiseerd september 2024

1) https://www.canr.msu.edu/news/help_your_horse_shed_its_winter_coat
2) https://thehorse.com/157065/can-nutrition-help-a-horse-shed/
3) https://www.vetlexicon.com/treat/equis/diseases/blood-idiopathic-hyperammonemia
4) https://www.cavallo.de/medizin/winter-detox-fuer-pferde/
5) https://nl.wikipedia.org/wiki/Mariadistel
6) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6959597/