Hoe ondersteun ik mijn wei bij droogte ?

Gezien de klimaatverandering die tot hogere gemiddelde temperaturen leidt (nu al is er een gemiddelde temperatuurstijging van 1,8 °C in Nederland) is er veel aanpassing nodig, ook in de paardenhouderij.

Welke maatregelen kun je nemen en waarom?

Afgezien van het proberen zo weinig mogelijk klimaatschadelijke gassen uit te stoten (bijvoorbeeld door geen onnodige prullaria en modespullen voor je paard te kopen, en op de fiets naar stal te gaan) is aanpassing van het weideland één van de belangrijkste punten. Door toenemende kans op droogte, die door verschillende berekeningen ook in de toekomst nog kann toenemen (2), is de huidige manier waarop weideland gemanaged wordt niet meer afdoende om ook in droge periodes voor een redelijke hoeveelheid gras te zorgen.

De huidige graslanden zijn gemiddeld genomen niet bijzonder divers aan soorten en ingezaaid (ook als het om zogenaamd „paardengras“gaat) met soorten die vroeger voor dat type grond geschikt waren. Door de snelle klimaatverandering komen deze graslanden nu juist steeds meer in de problemen. Vooral raaigrassen – die snel groeien en veel suiker en eiwit bevatten en daarmee ideaal voor de intensieve veehouderij zijn – hebben veel water nodig om door te kunnen groeien en sterven bij droogte snel af. Naast de hogere kans op meer periodes met droogte in de toekomst versterken de steeds hoger wordende gemiddelde temperaturen dit effect dramatisch. Het is dus hoogste tijd om grotere aanpassingen aan je land voor te nemen; het leuke is dat veel van deze aanpassingen ook nog eens de CO²-opname van bodem en gewassen kan verhogen.

Droogte kan ervoor zorgen dat graslanden met een hogere biodiversiteit, dus met meer soorten, zich beter gaan aanpassen aan de droogte doordat soorten die beter bestand zijn tegen de droogte de overhand krijgen (3).

Pas je grasland aan aan het veranderende klimaat!

Zorg er dus voor dat je vooral soorten in je wei hebt die goed tegen droogte kunnen; meestal zijn dit soorten die door overmatig bemesten weer onderdrukt worden, dus houd ook een lagere bemesting aan. Rood Zwenkgras (Festuca rubra) is zo’n soort die goed tegen droogte kan; dit kan ik uit eigen ervaring bevestigen. Wij wonen op zandgrond en deze grassoort heeft zich als één van de weinige aardig goed gehouden, ondanks de droogte. Naast de droogteresistentie is het ook een grassoort die weinig energie bevat, wat voor de meeste paarden ideaal is. Er zijn tegenwoordig ook graszaadmengsels te krijgen die uit droogteresistente soorten bestaan.

Bio-Logisch?!

Wel aan te bevelen is ook bij graszaad biologische mengsels te kopen, omdat pesticiden die in de productie gebruikt worden milieubelastend zijn.
Als je wei al „natuurlijk“ is en er meerder soorten groeien, zal door natuurlijke selectie automatisch een steeds droogteresistentere weide ontstaan.

De meerwaarde van compost en geen drijfmest

Je kunt het proces ondersteunen door compost te verspreiden; dit kan ook goed gecomposteerde paardenmest zijn. Goede compost verhoogt het gehalte aan organisch materiaal in de bodem en daarmee de capacitiet van de bodem om CO² en ook vocht te binden. Paardenmest composteert snel als het op de juiste manier opgeslagen wordt. Ook oud hooi en stro kan goed tot compost verwerkt worden. Er is op internet veel te vinden over manieren om goede compost te maken. Onze eigen weides zijn veel minder droogtegevoelig na een paar jaar compostbemesting. Mest injecteren of kunstmest strooien is contraproductief, omdat dit juist weer de soorten aanjaagt die niet goed tegen droogte kunnen; die groeien dan goed in een nat voorjaar, maar als het droog wordt houd je geen wei meer over.

De meerwaarde van andere vegetatie in en om de weide

Verder is het aan te bevelen waar mogelijk bomen te planten, ook midden in de wei. Dit gecombineerde systeem, ook agroforestry genoemd, zorgt ervoor dat de boomwortels meer vocht bovenin de bodem beschikbaar stellen en daarnaast zorgt extra schaduw van de bomen voor minder verdamping. Daarnaast wordt overmatige regenval (ook deze extremen worden in de toekomst naar verwachting nog veel heftiger) veel sneller en beter in de bodem opgenomen in plaats van oppervlakkig weg te stromen. Denk er wel aan dat de bomen niet giftig mogen zijn, zie hiervoor onze blog over eetbare takken. Fruitbomen zijn bijvoorbeeld goed geschikt, met een omheining eromheen die tegen vraat beschermt. Zo heb je zelf ook nog lekker fruit van eigen grond. Maar ook elzen bijvoorbeeld zijn goed geschikt, deze bomen zijn erg taai en kunnen goed tegen verschillende weersomstandigheden. Ook zijn ze niet giftig voor paarden en groeien snel, nemen dus snel veel CO² op uit de lucht.

Voorkom overbegrazing – voordelen van strookbegrazing

Als laatste is het vooral ook belangrijk de weide niet te kort te laten afgrazen. Dit is sowieso niet goed voor je paarden; de korte stukjes gestresst gras bevatten gemiddeld veel suiker en paarden nemen meer zand op bij het afknabbelen van kort gras. Daarnaast verdroogt de grond nog sneller, omdat de zon direct op de bodem schijnt en er geen beschermende grashalmen zijn die de verdamping afremmen. Een goede methode is het afzetten van een stuk wei en na niet te kort afgrazen op tijd weer afsluiten, zodat de paarden niet te lang op hetzelfde stuk staan. Als er stukken zijn die de paarden niet lekker vinden, dan deze niet afmaaien maar lekker laten staan. Dat vermindert verdamping en biedt beschutting aan insecten en amfibiëen.

Idhuna Barelds
Biologe/ethologe

September 2022

• https://escholarship.org/uc/item/7bm3k6nv
• https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/droogte
• https://phys.org/news/2022-06-drought-exposure-history-recovery-grassland-subsequent.html