Sluipmoordenaar mineralenbuffet – aangevuld met extra bronnen! (30/3/2020)

[vc_row][vc_column][vc_column_text]Een echte hype onder veel paardeneigenaars die hun dieren zo natuurlijk mogelijk willen houden is een zogenaamd mineralenbuffet. Online is veel te vinden, vooral veel foute informatie en halve waarheden. Helaas is ook in de paardenwereld fake news wijd verbreid, met mogelijke dramatische gezondheidseffecten op de betroffen paarden.

Wat is nu dit mineralenbuffet?

De achterliggende gedachte is dat paarden, als zij voldoende verschillende mineralen aangeboden krijgen, zij zelf bepalen hoeveel ze nodig hebben en daarmee zelf voor een optimale balans zorgen.
Jammer genoeg klopt dit niet. De evolutie heeft niet alleen ons mensen „gezegend“ met de neiging zoveel mogelijk zo energierijk mogelijk eten te eten, onafhankelijk van de mineralensamenstelling, maar ook alle andere diersoorten. Overleving in het wild is primair afhankelijk van veel energiereserves, dus in natuurlijke situaties hebben bijna altijd de dieren die zoveel mogelijk energierijk eten eten de hoogste kans op overleving, en daarmee op het doorgeven van hun genen. Of daar nu meer of minder koper, zink of calcium in zit is pas secundair van belang, en is niet voldoende belangrijk voor het voortbestaan van de soort om gedrag hierop te selecteren. Paarden zijn daarom volgens de huidige stand van kennis niet in staat tot zelf-regulatie wat betreft mineralenopname (1).
Zout is een uitzondering, met name bij zwetende dieren: hier kunnen de verliezen zo groot zijn dat het aanvullen ervan een zaak van leven en dood is, en daarom hebben paarden gemiddeld een redelijk gevoel voor de hoeveelheid zout die ze nodig hebben. Een zoutliksteen is dus zeker zinvol.

Zo’n mineralenbuffet bestaat uit o.a. Keltisch Zeezout, Himalayaliksteen, Veendrenk , Groene Leem, MSM, IJslands zeewier, Diatomeëenaarde en soms ook exotischere gesteentes zoals lava of zelfs kopersulfaat.

Veilige opties x Milieubelasting

Om met de onschuldigen te beginnen: Tegen een Himalayaliksteen en Veendrenk is weinig in te brengen. Veendrenk kan inderdaad bevorderlijk zijn voor o.a. de darmflora en is tenminste normaal gesproken in kleine hoeveelheden niet schadelijk. Echter, veendrenk bevat grote hoeveelheden ijzer (8) wat zeker bij paarden met stofwisselingsstoornissen voor problemen kan zorgen. Ook remt teveel ijzer de opname van o.a. zink en koper, waardoor dit hoger dan normaal gesupplementeerd moet worden. Bedenk ook dat het meeste veen uit gebieden komt die ecologisch kwetsbaar zijn, turfwinning uit hoogveen (ja, ook voor veendrenk) heeft ecologisch catastrofale gevolgen en producten van niet geregistreerde herkomst kunnen ook schadelijke verontreinigingen bevatten.
Een Himalayaliksteen is een product wat uit zoutmijnen gewonnen wordt en veroorzaakt locaal ook ecologische schade. Een normale zoutliksteen is voor een paard net zo gezond en veroorzaakt minder milieuproblemen (en is beter voor de portemonnee…). Bovendien is het niet uitgesloten dat deze stenen naast minimale hoeveelheden sporenelementen ook zware metalen en andere ongewenste elementen bevatten.
Keltisch Zeezout is zout uit de Keltische zee, zoals de naam al zegt. Dit zout bevat minder natriumchloride en meer mineralen zoals calcium, zwavel en magnesium. Echter, om een paard voldoende van deze mineralen per dag te geven zou er veel te veel zout gegeten moeten worden, wat ook niet de bedoeling is. (2) Bovendien bevat keltisch Zeezout microplastic (3) en ook vaak giftige elementen zoals kwik, ook al zijn de hoeveelheden hiervan erg klein (2).#

Groene Leem wordt met name gebruikt bij darmproblemen omdat het toxische stoffen in de darm kan binden. Dit is echter aspecifiek, waardoor ook de opname van bijvoorbeeld sporenelementen drastisch verlaagd kan worden. Teveel leem kan ook eventueel verstoppingskoliek veroorzaken (7).

MSM is redelijk onschuldig, maar ook deze organische zwavelverbinding kan bij grote hoeveelheden eventueel negatieve wisselwerking met andere mineralen en sporenelementen veroorzaken. Bovendien is de behoefte aan extra zwavel niet oneindig.

IJslands zeewier mag alleen in heel lage dosering gegeven worden vanwege het deels erg hoge jodiumgehalte, wat afhankelijk van soort en oogst wisselen kan maar altijd hoog blijft (4).
Diatomeëenaarde is voornamelijk een bron van silicium, wat echter bij voldoende ruwvoer compleet overbodig is aangezien met name grassen grote hoeveelheden silicium opnemen, tot wel meer dan 1 % van de totale massa; bij 10 kilo hooi is dat dus 100 g silicium per dag, meer dan voldoende voor ieder paard (5).

Waarin zitten de risico’s?

Nu komen we in de gevarenzone: gesteentes zoals kopersulfaat (een mineraal) en dolomiet (kalksteen) zijn deels compleet nutteloos, tot zelfs levensgevaarlijk. Al 60 g kopersulfaat kan acuut dodelijk zijn voor een volwassen paard, dus als een paard voor de lol (of, wat vaak voorkomt, uit verveling) even een stuk uit zo’n steen knaagt kan dat meteen ook zijn einde betekenen (6). Geen enkele paardeneigenaar met gezond verstand gaat toch zoiets zijn paard voorzetten?
Kalksteen geeft vooral hoge doses anorganische kalk, wat niet snel levensgevaarlijk wordt maar wel de opname van veel andere elementen kan beïnvloeden.
Ook andere rotsen / gesteentes variëren van onschuldig en nutteloos tot gevaarlijk vanwege mogelijke gehaltes aan zware metalen en giftige elementen. Als je al overweegt je paard zoiets voor te schotelen, vraag dan in ieder geval om een nauwkeurige analyse met name op zware metalen.
Daarnaast zijn er ook nog mensen die mineralenvoer / supplementen in het buffet plaatsen, waardoor paarden – omdat ze echt niet alleen eten wat ze nodig hebben – gevaarlijk veel mineralen binnen kunnen krijgen. Ook kruiden zijn in grote hoeveelheden niet altijd onschuldig, zodat

Alles bij elkaar varieert ene mineralenbuffet van redelijk onschuldig tot levensgevaarlijk. Waarom zou je je paard dingen geven waar hij niets aan heeft en zelfs ziek van kan worden of erger? Juist de uiterst belangrijke elementen selenium en zink ontbreken in een mineralenbuffet bijna compleet, ze zijn hoogstens in zo geringe sporen aanwezig dat je paard vrijwel gegarandeerd een gebrek ontwikkelt met alle gevolgen van dien (huid- en hoefproblemen, insulineresistentie, ataxie en erger). Magnesium ontbreekt meestal ook vrijwel geheel, waardoor spierproblemen op kunnen treden. Fosfor is praktisch niet aanwezig waardoor een groot deel van de energieverzorging van het lichaam en gevaar komt en ook de sterkte van de botten kan afnemen (10).

Conclusie:

Wil je een gezond paard met een juiste balans aan mineralen en sporenelementen in zijn lichaam, analyseer dan je ruwvoer en kies op basis daarvan het meest passende supplement. Anders riskeer je gevaarlijke tekorten of vergiftiging.

Idhuna Barelds
Biologe en paardenkenner

Bronnen:
1) Animal Sciences the Biology, Care and Production of Domestic Animals, John R. Campbell et al. 2003
2) https://www.salz-kontor.de/zusammensetzung-meersalz.php
3) https://www.researchgate.net/publication/331006661_Microplastic_pollution_in_commercial_salt_for_human_consumption_A_review/link/5c8565b092851c69506b1a67/download
4) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0308814618302498
5) http://www.eurolab.nl/text-silicium-g.htm
6) https://www.osti.gov/etdeweb/biblio/5117734
7) https://www.natuerlich-pferd.com/2018/05/11/mineralbar-f%C3%BCr-pferde-der-tod-auf-raten/
8) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969716304387
9) Equine Applied and Clinical Nutrition: Health, Welfare and Performance (2013); Geor, Coenen & Harris

Additionele bronnen over dit thema – deze zijn niet gebruikt in de bovenstaande blog – zijn:

1) https://books.google.nl/books?id=pglQbmGEG3UC&pg=PA79&lpg=PA79&dq=free+choice+mineral+danger+horse&source=bl&ots=gH6Nuvo7BD&sig=ACfU3U2B8zE40e6FMK6tRfdzfl1FMVlx_Q&hl=de&sa=X&ved=2ahUKEwiFkNGSm8LoAhXCAewKHf2_B-MQ6AEwGHoECAUQAQ#v=onepage&q=free%20choice%20mineral%20danger%20horse&f=false

2) https://www.natuerlich-pferd.com/2018/05/11/mineralbar-f%C3%BCr-pferde-der-tod-auf-raten/
3) https://www.sapodoris.de/lesenswertes/fuetterung/17-was-ist-dran-an-den-mineralbars
4) https://www.vet-tcm.de/allgemeine-themen/13-pferde/158-mineralbar
5) https://www.succeed-equine.com/succeed-blog/2014/04/28/monday-myth-33-horses-will-seek-specific-minerals-theyre-deficient/

foto credits: Equine Visions[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]