Rotstraal: wat is het en wat doe je ertegen?

Wat is de straal en waarom is die zo belangrijk?

“De straal is het kussen onder de voet van het paard. De straal is een speciaal soort dik eelt en is essentieel voor de werking van de hoef en het comfort van het paard. Hoefproblemen en kreupelheden kunnen worden veroorzaakt door rotstraal (of straalziekte). Het voorkomen en verhelpen van problemen met de straal is een belangrijke taak van iedereen die een paard verzorgt.” (Paardenhoeven.info)
De straal is samen met het straalkussen heel belangrijk voor schokdemping. Daarnaast ‘vertelt’ de straal je paard ook op wat voor soort ondergrond hij loopt, of de ondergrond verandert en dergelijke. De tastzin van je paard bevindt zich dus o.a. in zijn voeten!
“In de achterste helft van de voet bevinden zich ook de tastreceptoren waardoor het paard voelt op welke ondergrond het loopt en zijn tred daarop kan aanpassen (proprioceptie). De tastreceptoren registreren drukverandering en vervorming.” (Jantineleeflang.nl)

Voorkomen is dus beter dan genezen!
Rotstraal zie je net iets vaker in de achterhoeven dan in de voorhoeven. Schattingen zijn dat ongeveer 45% (!) van de paarden in Nederland aan rotstraal lijdt. Dat is geen te verwaarlozen percentage.

Kenmerken van een gezonde straal:

Een gezonde straal is een stevige schokdemper die contact maakt met de ondergrond waarop je paard loopt. De straal wordt gestimuleerd, doorbloed door beweging en door het contact met de ondergrond. Zo blijf de straal gezond en functioneel.
“Een gezonde straal voelt aan als autoband: hard maar toch flexibel en onverslijtbaar. Het midden van de straal hoort in het midden geen diepe groeve te hebben maar een oppervlakkig kuiltje!”(paardenhoeven.info).

Wat is rotstraal?

Rotstraal, ook wel hoefrot genoemd, is een bacteriële infectie (Fusobacterium necrophorum) van de straal van het paard. Hierbij komt meestal ‘prut’ vrij en de straal ruikt ook niet fris.
Een straal die bevattelijk is voor rotstraal bacteriën is al vaak niet in beste conditie, waardoor deze bacteriën hun kans grijpen en de straal gaan aantasten. Doordat de bacteriën de straal aantasten, letterlijk aanvreten, wordt de straal steeds zieker. Hierdoor kan de straal steeds minder goed zijn taak vervullen. Dit kan leiden tot toenemend ongemak en blessures.

Hoe herken je rotstraal?

Als een straal is aangetast door de rotstraal bacterie, zie je vaak meerdere dingen aan de straal zelf:
1. De straal oogt en voelt niet meer aan als een sterk en veerkrachtig stuk ‘rubber’.
2. De straal ziet er wat ‘rattig’ uit, heeft allerlei ‘flapjes’.
3. De straal is vaak klein en in de hoef weggezonken.
4. Ook is het kleine kuiltje in het midden van de straal een vaak diepe en smalle groeve geworden. De bacteriën hebben zich een weg in het straalweefsel gevreten. Bekijk je de hoef van achteren, dan zie je een lijn lopen die er niet hoort te zijn.
5. Meestal is de hele paardenhoef verder ook uit balans: de teen is te lang, de hielen zijn ondergeschoven, steunsels overgroeid. Rotstraal komt zelden ‘alleen’.

Wat zijn de mogelijke oorzaken van rotstraal?

1. Gebrek aan beweging
De hoefgezondheid en daarmee die van de straal wordt beïnvloed door beweging. Meer beweging zorgt voor meer doorbloeding en dus voor een gezondere hoef en straal. De straal wordt gestimuleerd door het contact met de ondergrond en blijft zo gezond(er).

2. Gebrekkige hygiëne
Op stal of op (kleine) paddocks staan paarden vaker in hun eigen mest en urine dan wanneer ze alle ruimte hebben. De ammoniak uit de urine en de mest werken in op de straal. De mest iedere dag weg halen en zorgen voor een goede afwatering dragen bij aan gezondere hoeven. Zowieso is veel op een natte ondergrond staan niet bevorderlijk voor de straal. Zorg er daarom voor dat als je paard altijd buiten loopt, er ook ruimte is om droog te staan.

3. Voeding
Naast beweging en hygïene is voeding ook van invloed. Je voer altijd het hele paard, dus ook diens weerstand tegen ziekten, parasieten en bacteriën.

4. Te grote intervallen tussen de bekapbeurten
Afhankelijk van of een paard op ijzers staat of niet, worden de meeste paarden eens per 6-9 weken bekapt/opnieuw beslagen. Naar mijn idee is dat een te lange periode. Hierdoor wordt de hoef te lang, zeker de teen, overgroeien verzenen e.d.
Zeker als je paard en op ijzers staat en dat voor 2 a 3 maanden zonder bijvijlen, is het zeer waarschijnlijk dat de straal al lang het contact met de ondergrond kwijt is. Hierdoor wordt de straal te weinig geprikkeld, doorbloed. Als je paard dan ook nog eens veel op stal staat, dus weinig beweegt, wordt deze negatieve spiraal versterkt.

Wat zijn de mogelijke consequenties van rotstraal?

1. Verandering (verslechtering) van locomotie: van hiel- naar toonlanden.
De straal beïnvloedt de locomotie, de manier van bewegen van je paard. Rotstraal zorgt er vaak voor, dat paarden niet meer gaan hiel- maar toon landen! Dit is erg slecht voor de gewrichten en pezen (o.a.) in het voorbeen! Mogelijk langere termijn consequenties van (verwaarloosde/hardnekkige) rotstraal zijn: peesblessures, kreupelheden, verminderd lichaamsgebruik.
Bedenk dat als er sprake is van rotstraal, de achterkant van de hoef/straal en vaak ook de hoefballen zijn ondermijnd: de straal is verzonken, de hoefballen geknepen, waardoor de hoef nauwer is geworden dan de oorspronkelijk voet. De straal is door de rotstraal gevoelig en mogelijk zelfs pijnlijk, zeker in het achterste gedeelte. Hierdoor wil het paard niet meer hiellanden en gaat de hoef plat of vaker nog op de toon neerzetten.
We hebben allemaal wel eens een blaar onder onze voet gehad en gemerkt hoeveel ongemak zo een simpel klein blaartje kan veroorzaken in ons hele lijf. Voor een paard is rotstraal minstens zo hinderlijk.

2. Verminderde tastzin/proprioceptie:
Als de straal is aangedaan en dus niet optimaal meer kan functioneren, wordt je paard minder tredzeker. Hij krijgt immers niet meer alle informatie over de ondergrond binnen via de straal. Omdat bij rotstraal vaak de rest van de voet ook uit balans is – te lange toon, bijv. en ondergeschoven hielen zie je vaak bij rotstraal – kan struikelen ook een mogelijk gevolg zijn van de totale disbalans in de voet.
Bedenk wat dit allemaal kan betekenen voor de balans van je paard en de ruimte, takt in diens gangen.

3. Algehele ondermijning van de hoefcapsule: verminderde schokabsorptie.
Als je de rotstraal bacterie zijn gang laat gaan, woekert hij door in de straal om uiteindelijk zo ook in het straalkussen onder de straal te belanden. Nu is het zo dat er bij een ongezonde straal ook zelden sprake is van een gezond straalkussen: die twee zijn letterlijk onlosmakelijk met elkaar verbonden.

 

Welke maatregelen kun je nemen om rotstraal te voorkomen en/of genezen?

1. Beweging
Paarden zijn gemaakt om te bewegen. Dit zorgt voor een zo optimaal mogelijke doorbloeding, afvoer van afvalstoffen e.d. Zorg daarom voor zoveel mogelijk uitloop/beweging voor je paard.

2. Hygiëne
Zorg voor een zo schoon mogelijke leefomgeving van je paard. Haal mest zoveel mogelijk weg, zorg voor een goede afvoer van urine. Loopt je paard veel buiten, creëer dan ook daar mogelijkheden om de voetjes droog te houden.

3. Voeding
Voeding is van invloed op de algehele gezondheidstoestand van je paard. De kwaliteit van je rantsoen is ook van invloed op de hoefgroei als ook de kwaliteit van het hoefhoorn en op allerlei (herstel)processen in je paard’s lichaam.

4. Bekappen
De balans in je paard’s hoeven herstellen en handhaven is erg belangrijk in de strijd tegen rotstraal. Zo zorg je ervoor dat de straal ook weer meer in contact komt met de ondergrond en gezond kan worden/blijven.
Zelf je paard’s hoeven geregeld bijvijlen, steunsels weghalen e.d. is zodoende een van de beste investeringen die je kunt doen in je paard’s (hoef)gezondheid. Met een keer in de 6-8 weken bekappen/beslaan, kom je er meestal niet. Al snel is de teen te lang en zijn de steunsels te groot. Dus pak op die vijl!

5. Uitwendige verzorging van de straal
Je kunt de straal preventief behandelen tegen rotstraal met bijv. Sole Cleanse van Red Horse of de Field Paste van hetzelfde merk. Beide producten zijn verkrijgbaar via Pure Paardenvoeding.

Is er al sprake van rotstraal, dan is het erg belangrijk om er bovenop te zitten en dit probleem aan te pakken totdat het weg is. Pure Paardenvoeding is je graag van advies hierbij. Mail me foto’s van de hoeven, opdat ik kan meekijken en meedenken.

Kortom: rotstraal is een veel voorkomende aandoening bij paarden in Nederland. Het is geen ernstige aandoening op zich, maar het is wel zaak om deze bacteriële infectie te bestrijden. De (langere) termijnconsequenties kunnen namelijk wel ernstig zijn voor de gezondheid en het welbevinden van je paard! Denk hier in het bijzonder aan blessureleed.
Wees daarom hardnekkeriger dan de aandoening zelf.

Behandel de stralen – naast geregeld bekappen en zoveel mogelijk beweging – met producten die hard zijn voor de infectie, maar zacht en verzorgend voor de straal en de omliggende weefsels. Veel producten (zoals chloor) werken necrotiserend, wat betekent dat ze zowel de slechte bacteriën als ook de goede dood maken en ook het nog gezonde weefsel aantasten. Vaak werken deze producten uitdrogend, wat weer tot irritaties kan leiden.

De Red Horse producten zijn mens-, paard- en milieu vriendelijk en bevatten ingrediënten zoals groene klei, aloë vera en eucalyptus olie.
Voor de hele straal: Sole Cleanse, Sole Paint en Field Paste.
Voor kieren en gaten in de straal en hoef: Hoof Stuff (smal en diep, waar een gaasje of watje in blijft zitten) of Artimud (minder diep, bredere gaten).
Natuurlijke hoefverharder (bijv. bij overgang ijzers naar ijzerloos of bij lange natte periodes en dunne zolen): Strong Horn.
Voor een goede vochtbalans in de hoef: Hydro Hoof.

Neem eens een kijkje op https://www.purepaardenvoeding.nl/product-categorie/verzorging-hoef-en-huid/hoefverzorging/

Astrid