Water in de winter – waar moet je aan denken?
Water is leven en je paard gehydrateerd houden is essentieel om hem gezond te houden. Een paard van circa 450 kg drinkt gemiddeld tussen de 18 en 75 liter per dag. En een volwassen paardenlichaam bevat gemiddeld 70% water. Haal dat water weg en er blijft niet veel meer van over…
Ga je uit van de wintermaanden en dus geen gras als additionele bron van vocht, dan kom je voor een circa 500 kg paard uit op ongeveer 25-30 liter water dag (oudere studies noemen zelfs minder (1)). In de winter zal een paard gemiddeld wat minder water nodig hebben dan in de zomer, door verminderd zweten en verdampen, maar als je paard in de zomer in de wei staat zal hij uiteindelijk veel water uit het gras halen. Voordroog bevat altijd nog 30-40 % vocht, terwijl goed droog hooi maar 10-15% vocht bevat. Dat is ongeveer 1-1,5 l vocht voor 10 kilo hooi, bijna verwaarloosbaar dus.
Het is dus belangrijk je paard in de koude(re) maanden van het jaar (net als in de overige maanden trouwens) voldoende vers en schoon water in een schone, ijsvrije drinkbak aan te bieden.
Maar waar is de waterhuishouding in je paards lijf dan nog meer van afhankelijk naast het drinken van voldoende water? Naast het vocht wat je paard via drinken, het eten van gras en slobber binnen kan krijgen, spelen electrolyten – en dan vooral natrium – een grote rol.
1.Natrium
Hierboven stipten we het al even aan: paarden hebben een (dorst)prikkel nodig om te drinken. Daarin spelen electrolyten, natrium, in het bijzonder een belangrijke rol. Zorg er dus voor dat je je paard op verschillende manieren voorziet van o.a. natrium. Het komt regelmatig voor dat in hooi, voordroog of kuil onvoldoende natrium voorkomt en dit dus niet in de (volledige) behoefte van je paard voorziet.
Hang zoutblokken op of meng een of meer eetlepels keukenzout (bevat 40% natrium!) door een slobber. Omdat niet alle paarden zoutblokken gebruiken, is het aan te raden om ook zout door het voer heen te mengen.
2.Smaak van het water
Paarden kunnen ook wat betreft de smaak van het water best kieskeurig zijn. En dat is op zich niet gek: water heeft niet overal dezelfde smaak. Dit komt doordat water bijvoorbeeld niet overal dezelfde ph waarde (zuurgraad) heeft. En soms is water zogenaamd ‘hard’, oftewel kalkrijk water en soms is het ‘zacht’, oftewel kalkarm water. En zo zijn er nog meer factoren die de geur en de smaak van het water en daarmee het drinkgedrag van je paard beïnvloeden.
Ga je op wedstrijd of clinic, neem dan je eigen water mee in jerrycans. Want net na inspanning is het extra belangrijk dat je paard drinkt, ook op koude dagen.Al zweet je paard minder, hij verliest ook bij koude electrolyten en vocht via de mest, urine en ademhaling.
Wat ook kan, is je paard laten wennen aan ‘water met een smaakje’, door bijv. een scheutje appelsap door zijn water thuis heen te mengen en dat ook te doen met ‘vreemd’ water als je op pad bent. Zo maskeer je de andere smaak van het water elders.
3.Temperatuur van het water
Een oudere studie vond dat ponyhengsten meer warmer water dronken dan kouder (1). Echter, als je de totale hoeveelheid gedronken water per dag bekijkt, is de hoeveelheid koud water dichter bij de hierboven genoemde “normale” hoeveelheden voor een pony. Warm water dronken ze absoluut gezien duidelijk meer dan wat als normaal beschouwd wordt (volgens de studie 62% meer), waaruit eventueel te concluderen valt dat paarden het net als wij gewoon lekker vinden wat warms te drinken bij koud weer…. Dit geeft dus niet direct reden tot zorg als je paard alleen koud water ter beschikking heeft. Integendeel, teveel drinken is ook niet gezond omdat je paard dan gebrek aan essentiële electrolyten kan krijgen.
Andere praktische tips zijn:
Hou de drinkbakken ijsvrij door er bijv. een verwarmingselement in te hangen. (IJs) voorkomen is beter dan genezen: sommige paarden maken de laag ijs op hun water niet (!) kapot.
Er bestaan ook verwarmde drinkbakken, waardoor het water niet meer kan bevriezen. Wat zout toevoegen kan ook helpen, omdat het water dan pas bij lagere temperaturen kan gaan bevriezen.
Bedenk dat ook automatische drinkbakken kunnen bevriezen, controleer die dus dagelijks. En biedt in dit geval ook met emmers lauwwarm water aan, al dan niet met iets keukenzout.
Er is echter niet meteen reden tot paniek als je paard een paar uur gedurende de nacht niet kan drinken. Paarden in het wild zijn ook gewend lange afstanden af te leggen tot ze kunnen drinken, en hoewel het zeer aan te bevelen is je paard zoveel mogelijk constant toegang tot water te geven is het bij gezonde paarden ook geen reden tot paniek als dit eens een paar uur niet lukt.
Koudweer-koliek
“Cold-weather colic” of koudweer-koliek is een verzamelnaam voor meer koliekgevallen gedurende periodes van koud weer. Dit kan bijvoorbeeld liggen aan minder beweging, vooral paarden die niet 24 uur buiten lopen worden bij koud weer vaak duidelijk minder en korter buiten gezet dan paarden die in een inloopstal met veel bewegingsmogelijkheden staan. Uit eigen ervaring kunnen wij zeggen dat het bij (bijna) onbeperkt ruwvoer en het houden op een ruime track geen gevallen van koud weer koliek gemeld worden. Koliek kan altijd voorkomen, maar als je paard liefst onbeperkt ruwvoer krijgt is die kans niet direct groter bij koud weer; wel is het zo dat bij minder voeren paarden ook minder gaan drinken, blijkt uit een vrij recente studie (3). In dat geval zal de combinatie van minder vocht in de darmen en minder vezels eventueel aanleiding kunnen geven voor verstoppingskoliek.
Daarnaast vond een Griekse studie dat plotselinge weersomslag voor koliek kan zorgen, met name plostelinge temperatuursdaling (4). De onderzoekers suggereren dat dit eventueel aan een verstoring van het darmmicrobioom door weersomslag kan liggen, omdat dit bij andere diersoorten al aangetoond is (4). Dat zou ook een logische verklaring kunnen zijn voor koliek bij plotseling invallend koud weer; des te meer reden om het darmmicrobioom met een dieet van veel goede kwaliteit ruwvoer zo weerbaar mogelijk te houden!
Conclusie:
Water is leven, ook voor je paard. Maar aangezien paarden over miljoenen jaren ook in heel koude regio’s van de wereld geleefd hebben met winters die veel en veel strenger zijn dan onze paarden ooit zullen beleven, heeft evolutie er wel voor gezorgd dat paarden ook onder deze omstandigheden voldoende drinken. Voldoende betekent niet altijd veel! Warm water geven vinden paarden vaak wel lekker, maar omdat meer drinken niet direct ook gezonder is, is het meer dan voldoende om ervoor te zorgen dat de drinkbakken vorstvrij blijven.
- http://www.vet.upenn.edu/docs/default-source/research/equine-behavior-laboratory/94drinku.pdf?sfvrsn=325ee0ba_0
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0168159196010416
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32150657/
