Haver, een goed ingrediënt voor broodje aap

Haver is één van de oudste voeders voor paarden en staat al eeuwen bekend als uitstekend paardenvoer waar paarden altijd de zwaarste prestaties mee konden leveren. Prestaties die vroeger duidelijk zwaarder waren dan zelfs de zwaarste wedstrijden die een paard tegenwoordig moet lopen.

Waarom heeft haver dan nu samen met alle andere granen een slechte naam gekregen? Dat ligt waarschijnlijk aan het feit dat paarden een dieet met een veel zetmeel en suikers en weinig ruwe celstof (ook wel simpelweg vezels genoemd) slecht verdragen en hierop vaak reageren met darm- en stofwisselingsklachten. Teveel zetmeel in het dieet van een paard wordt niet meer opgenomen in de dunne darm, waar zetmeel en suiker normaal worden opgenomen, maar belanden in de dikke darm, waar ze groei van ongunstige bacteriepopulaties kunnen stimuleren en zo dysbiose (verstoring van het evenwicht) in de dikke darm veroorzaken. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld hoefbevangenheid (1). Aangezien er veel paarden met insulineresistentie en/of overgewicht rondlopen in Nederland, is er zeker reden om bij deze paarden erg voorzichtig te zijn met bijvoeren, vooral ook met producten die rijk zijn aan zetmeel en suikers. Het is echter niet verstandig afzonderlijke voeders als slecht te bestempelen als ze alleen voor bepaalde paarden niet gunstig zijn.

Net als bij alle voedingsmiddelen geldt ook voor haver, dat de dosis het verschil maakt tussen een gezond dieet en een ziek paard. In doses tot ongeveer 2-2,5 kilo voor een 500 kilo zwaar paard per maaltijd geldt haver als ongevaarlijk. Haver bevat duidelijk minder zetmeel dan andere granen en mais (ca. 45% zetmeel) en dit zetmeel is in haver beter verteerbaar voor paarden dan zetmeel uit andere granen (1). Verder bevat haver veel ruwe celstof, wat een gezonde verdere vertering in de dikke darm bevordert. Ook bevat het relatief veel vet en een heel gunstig aminozuurprofiel, met relatief veel lysine en methionine (2), aminozuren die essentieel zijn voor paarden en als belangrijkste gelden omdat een gebrek ook de opname van andere aminozuren verschlechtert.

Haver bevat daarnaast ook beta glucanen, die prebiotisch werken en het immunsysteem kunnen ondersteunen. Verschillende studies geven bovendien indicaties dat beta glucanen uit haver het glucoseniveau in het bloed kunnen verlagen en wondheling kunnen versnellen (4).

De keerzijde van de medaille is dat haver verschillende mycotoxines, gifstoffen die door schimmels worden geproduceerd, kunnen bevatten. Het is erg belangrijk om goede kwaliteit haver te voeren, liefst niet geplet omdat schimmelgroei door het pletten kan versnellen. De haver moet fris ruiken, niet muf, en mag niet stoffig zijn. De kleur moet lichtgeel zijn, niet grijs of zelfs met zwarte vlekjes. Zwarte haver is natuurlijk zwart, heeft echter geen bijzondere voedingswaarde tegenover gele haver. Wel is de kwaliteit iets lastiger te beoordelen.

Mycotoxines zijn echter in bijna alle voedermiddelen een probleem, ook in brokken en vooral in ruwvoer, met name hooi. Dit is dus zaak om altijd in de gaten te houden. Het is aan te bevelen om bij twijfel of uit voorzorg zeker in het winterhalfjaar als paarden niet in de wei staan en meer geconserveerd voer krijgen zoals haver en hooi een mycotoxinebinder zoals de Pure Toxsorb bij te voeren. Deze kan effectief mycotoxines in de darm binden (3).

Vooral nu de winter begint en sommige paarden wel wat extra kunnen gebruiken is het simpelweg bijvoeren van haver een goed idee om belangrijke voedingsstoffen zoals aminozuren en goed verteerbaar zetmeel bij te voeren. Om het hoge fosforgehalte van haver te balanceren is het vooral bij het voeren van grotere hoeveelheden haver een goed idee om een calciumbron bij te voeren zoals lucerne of esparcette. Aangezien haver vooral wat betreft sporenelementen geen goed gebalanceerd voer is is het bijvoeren van een mineralenvoer wel nodig, zoals bijvoorbeeld Pure Trace of Victorious Secret. Met deze combinatie heb je ook voor jonge paarden in de groei een heel mooie basis voor een gezond en energierijk paardenleven. Mocht je een meer gedetailleerd advies willen voor jouw paard, dan kun je altijd contact opnemen.

Idhuna Barelds
Biologe/Ethologe
september 2020

• https://thehorse.com/176511/oats-and-ottbs/
• https://ker.com/equinews/oats-perfect-horse-feed/
• https://thehorse.com/150231/molds-and-mycotoxins-in-horse-feed-basic-facts/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Oat_beta-glucan