Zijn eikels gevaarlijk voor paarden?

Elk jaar rond augustus / september circuleren op het internet weer de wildste verhalen over de giftigheid van eikels. Als je een aantal berichten zou geloven, bestaat er niets giftigers voor paarden dan eikels.

Hoe giftig is giftig?
Even vooropgesteld: ja, eikels zijn in grotere hoeveelheden giftig. Net als bij veel kruiden is ook bij eikels de dosis het probleem. Een studie die de giftigheid van eikels voor paarden onderzocht in Groot Brittanië, een land met heel veel paarden èn veel eiken, vond 9 gevallen over een periode van 10 jaar die aan alle criteria van eikelvergiftiging voldeden. Hoeveel deze paarden hadden gegeten wordt niet vermeld, en ook niet of ze verder geheel gezond waren. De studie vermeldt in de conclusie ook duidelijk dat slechts een klein deel van de paardenpopulatie die aan eikels wordt blootgesteld hier problemen mee krijgt (1).
Van de 9 gevallen die hier beschreven werden overleden 6 paarden, deze paarden hadden allemaal zware kolieksymptomen en ook nierfalen (zogenaamde acute tubulusnecrose, afsterven van bepaalde niercellen).

Tannines in eikels
Op dit moment wordt er vanuit gegaan dat bepaalde tannines in eikels de problemen veroorzaken. Dit is wetenschappelijk echter niet bewezen, maar hoe dan ook bevatten eikels stoffen die in grotere hoeveelheden gevaarlijk kunnen zijn voor paarden (1,3). Ook zijn er jaren waarin de eikels gevaarlijker lijken te zijn dan in andere jaren (1), waar dit mee samenhangt is niet precies bekend.

Zetmeel in eikels?!
Naast de potentieel giftige stoffen in de eikels is het hoge zetmeelgehalte ook een probleem, zeker voor paarden met stofwisselingsziekten. Sommige paarden raken erg gesteld op de smaak van eikels en zoeken ze actief op, vooral bij deze paarden is het oppassen geblazen (2). Zulke paarden kun je het beste in de weken dat eikels vallen uit de weides en paddocks verwijderen die in de buurt van eiken liggen.

Hoeveel is teveel?
Veel literatuur noemt eikels giftig in grote hoeveelheden (1), maar wat zijn nu grote hoeveelheden? Volgens het CAPAE in Nantes, Frankrijk (centrum voor milieu- en diervergiftigingen), ligt de gevaarlijke dosering voor een 500 kilo paard op ongeveer 3 kilo eikels (3). Wel gaan experts ervan uit dat paarden individuele verschillen vertonen in gevoeligheid voor eikels (3). 

Conclusie:
Samengevat hoef je niet meteen in paniek te raken als je paard een eikel heeft gegeten, maar het is aan te bevelen gedurende de tijd dat eikels vallen paarden niet direct onder de bomen te laten lopen. Wegrapen is een optie, maar dat moet dan meerdere keren per dag gebeuren en zeker bij sterke wind heeft het alsnog weinig nut, omdat dan grote hoeveelheden ineens kunnen vallen. 

Het is sowieso aan te bevelen om paarden ruime hoeveelheden ruwvoer te geven, zeker als blootstelling aan eikels niet geheel te voorkomen is. Dit zal de neiging om veel eikels te gaan eten ook kunnen verminderen.

Idhuna Barelds
Biologe, etholoog en paardenliefhebster
Augustus 2020

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24917312/
2. https://equusmagazine.com/horse-care/taste-acorns-53765 
3. https://thehorse.com/117138/acorns-could-be-to-blame-for-french-horses-deaths/