Maagzweren bij paarden – deel 2: supplementen en voeding – geactualiseerd!

In deel 1 van dit blog-duo over maagzweren hebben we op een rijtje gezet hoe maagzweren ontstaan en welke medische behandelingen mogelijk zijn. Echter, alleen een medische behandeling zal onvoldoende zijn indien de oorzaken voor het ontstaan van maagzweren niet weggenomen worden. Dat betekent dat de oorzaak natuurlijk gevonden moet worden (stress, ziekte, te weinig ruwvoer bijvoorbeeld); daarna moet alles gedaan worden om herhaling te voorkomen. Dat kan betekenen dat een paard in een andere groep geplaatst moet worden of zelfs naar een andere stal moet verhuizen, maar soms is een vrij simpele oplossing zoals meer ruwvoer al voldoende.

Ruwvoer als de basis van je paard’s gezondheid, ook bij maagzweren

Te weinig ruwvoer en vooral lange periodes zonder ruwvoer zorgen voor een verlaging van de zuurtegraad in de maag en verhogen de kans op het ontstaan van maagzweren (2,3). Daarnaast is de samenstelling van het dieet van groot belang: teveel koolhydraten (zetmelen, suikers) zeker in combinatie met (te) weinig ruwvoer verhoogt de kans op maagzweren significant. Zogenaamde vfa’s of vluchtige vetzuren ontstaan door fermentatie van koolhydraten en kunnen in de maag het slijmvlies beschadigen (1). Verder buffert speeksel doordat het natriumbicarbonaat bevat het maagzuur effectief, dus langdurig op structuurrijk ruwvoer kauwen zorgt voor een hogere pH in de maag (2). Als je paard extra energie nodig heeft kun je overwegen om extra olie of vet bij te voeren om de maag te ontlasten (2) of bijvoorbeeld Coolstance Copra (kokos).

Het belangrijkste blijft voldoende ruwvoer, als minimum wordt 1 tot 1,5 kg in droge stof per 100 kg lichaamsgewicht genoemd, maar onbeperkt is beter. Tenzij je paard snel overgewicht krijgt, is het onbeperkt voeren van ruwvoer de beste bescherming voor de maag (1,2). Voor paarden die wel snel te dik worden is voeren uit heel fijnmazige netten, of eventueel een graasmasker op ook als ze alleen hooi krijgen, een goede oplossing. Zo kan het paard vrijwel constant eten, maar eet duidelijk langzamer.

Weidegang is ook zeer goed voor paarden met maagzweren, maar gras wat weinig structuur heeft kan eventueel weer maagklachten verergeren, net als erg nat gras na veel regen. Dat is individueel verschillend per paard en zijn onze ervaringen uit de praktijk. Een nieuwe studie uit 2022 bevestigt dit, en wel heel opvallend: 81 IJslandse paarden, die tot begin van de studie in extensieve opfok stonden (gras in IJsland) werden voor het begin van hun training naar stal gehaald en direct bij aankomst op stal werd een maagscopie gedaan. Bij 71,6 % (!) van de paarden werden maagzweren gevonden; ook bij de paarden die niet getransporteerd waren maar direct aan de stal in de wei stonden. De grootste reductie in maagzweren was bij de groep paarden die daarna helemaal geen gras meer kreeg, maar alleen gedroogd ruwvoer (voordroog / hooi, en niet eens altijd onbeperkt); de paarden die nog deels op gras stonden hadden minder sterke afname in maagzweren. Dit was ook in de herfst, ook in andere studies wordt genoemd dat gras in de winter of herfst een probleem kan zijn voor paarden met maagzweren (8). Een theorie is dat erg nat gras en ook structurarm gras in het najaar en de winter het speeksel sterk verdunt en/of sneller wordt doorgeslikt zodat de bufferende werking van speeksel gereduceerd wordt. Ook kauwen paarden minder goed op gras met weinig structuur, zodat er uiteindelijk minder speeksel in de maag belandt en daarmee minder natriumbicarbonaat. In het late voorjaar en in de zomer (in deze tijd wordt ook het hooi geoogst) heeft het gras veel structuur, waar paarden lang op moeten kauwen. Dat geeft veel extra speeksel en daarmee bufferende werking.

Stro kan om dezelfde reden prima werken bij paarden met maagzweren, omdat ze er erg goed op moeten kauwen. Ook hier geldt dat je je paard goed moet observeren en door veel uitproberen de best passende oplossing moet vinden.

Luzerne heeft in studies zijn waarde als bufferende voeding bewezen ten opzichte van hooi, met name voor volwassen paarden (6). Of je dit als ingeweekte pellets voert (zoals de luzerne brok van Makana) of als gedroogde, losse luzerne, is een kwestie van uitproberen. Ook hier reageren paarden individueel verschillend.

Ondersteunende supplementen

Wat betreft supplementen zijn er veel producten die meer of minder wetenschappelijk bewezen zijn qua werking. Een combinatie van pectine en lecithine heeft in studies deels een positief effect gevonden op het ontstaan van maagzweren, maar niet op het genezen ervan. Bovendien was het aantal onderzochte paarden per studie vaak erg klein, zodat de waarde van deze studies beperkt is (5).

Equine 74 Gastric is een product wat samengesteld is op basis van o.a. algenkalk. Dit buffert het maagzuur uitstekend, en zeker bij goed over de dag verdeeld voeren of ook ongeveer een uur voor de training met bijvoorbeeld wat luzerne kan dit uitstekend verlichting geven en op termijn zelfs genezing ondersteunen door de maag minder zuur te maken. Dat een buffer gebaseerd op kalkhoudende algen (zoals in Equine 74) inderdaad veelbelovend is zelfs voor het genezen van maagzweren toont een studie uit 2016 aan; dit was ook maar een kleine groep paarden (10), allemaal met maagzweren, maar bij 7 van de 10 verdwenen de zweren na een maand, en bij de rest was de ernst van de zweren duidelijk afgenomen (7). Dit product hebben we daarom in ons assortiment, ook omdat we zelf erg goede ervaringen hebben gehoord van klanten die het gebruiken.

Om tijdens een kortere een stressperiode, bijvoorbeeld transport of verhuizing, de maag extra te beschermen heeft Equine 74 ook spuiten met pasta ontwikkeld, die direct ervoor in de mond kunnen worden gespoten. Deze pasta combineert uitstekend met de Equine 74 Gastric. Dit product heet Equine 74 CalmRelax.

Een laatste supplement waarbij wij ook heel positieve resultaten zien, is Mastic Horse Treatment. Dit poeder, bestaand uit gedroogde hars van de mastiekboom Pistacia lentiscus gecombineerd met inuline. Hoewel er bij ons weten geen wetenschappelijke studies naar gedaan zijn, zien wij bij veel paarden een afname van de klachten. Dit supplement is ook in kleinere hoeveelheden (vanaf 60 gram) te koop, zodat uitproberen echt de moeite waard kan zijn.

Mineralen voor een gezonde vertering? Hoe zit dat?

Naast al deze aanbevelingen is het natuurlijk belangrijk ook een gebalanceerd vitamine- en mineralensupplement te geven, ook wel een balancer genoemd. Het beste is een balancer te kiezen die goed past bij je ruwvoer, dus analyse van ruwvoer is altijd aan te bevelen. Balancers zoals Pure Trace of Victorious Secret, of Vitalbix Daily Complete, geven een goede basis zodat het lichaam zelf de schade aan de maag zo goed mogelijk kan repareren. Zeker voldoende zink, koper en selenium is essentieel als er verwondingen aan het lichaam optreden, en dus ook bij maagzweren.

Wat kun je nog meer doen?

Het zoveel mogelijk vermijden van schadelijke stoffen zoals mycotoxines (giftige stoffen die door bepaalde schimmels worden uitgescheiden), die het lichaam belasten en in ruwvoer voorkomen, is daarnaast altijd belangrijk. Voer dus altijd ruwvoer wat goed ruikt en niet stoffig is, en er fris uitziet. Daarnaast kun je een mycotoxine-binder zoals Pure Toxsorb bijvoeren, zodat de toxines in de darm al zoveel mogelijk onschadelijk worden gemaakt.
Aangezien een aantal studies relaties vermoeden tussen darmproblemen zoals IBD (inflammatory bowel disease) en met name EGGD, is het verstandig om bij een paard met maagklachten supplementen te proberen die de darmgezondheid ondersteunen, zoals levende gisten (Pure Gut).

Idhuna Barelds
maart 2022
Laatst bijgewerkt 2 april 2023

1) https://aaep.org/horsehealth/equine-gastric-ulcer-syndrome
2) Equine Applied and Clinical Nutrition, Geor, Coenen & Harris
3) https://www.paardenarts.nl/kennisbank/maagzweren-bij-paarden/
4) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24518858/
5) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4123152/
6) https://ker.com/equinews/forage-buffering-capacity-relevant-in-gastric-ulcer-prevention/
7) https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-applied-animal-nutrition/article/abs/div-classtitlethe-influence-of-feeding-a-high-calcium-algae-supplement-on-gastric-ulceration-in-adult-horsesdiv/564A496B8D768DADFB59B7F7031AC978